تنظیمات | |
قلم چاپ | اندازه فونت |
درمان دارویی پوکی استخوان یا استئوپوروز چیست
پوکی استخوان از مهمترین بیماری های انسان است. اهمیت این بیماری در دو نکته اساسی است. یکی اینکه پوکی استخوان بیماری شایعی است و افراد بسیاری بخصوص در سنین بالا به آن مبتلا هستند. نکته مهم دیگر عارضه مهم آن یعنی شکستگی است. شکستگی لگن سالانه موجب تحمیل هزینه های زیادی به اقتصاد کشورها میشود.
مهمترین راه در کنترل این بیماری پیشگیری از آن است. با این حال در صورت بروز بیماری، نیاز به درمان آن وجود دارد.
اساسی ترین درمان پوکی استخوان استفاده از مقادیر کافی کلسیم و ویتامین دی است. تمام بیماران مبتلا به پوکی استخوان باید مکمل های دارویی کلسیم و ویتامین دی دریافت کنند. همراه با این دو مکمل، پزشک معالج معمولا از یک داروی ضد پوکی استخوان هم استفاده میکند.
داروهایی که در درمان پوکی استخوان یا استئوپوروز بکار میروند به دو دسته کلی تقسیم میشوند. این دسته بندی برپایه پدیده ریمودلینگ Remodeling است.
توضیح این پدیده (ریمودلینگ) اینست که استخوان یک بافت زنده بوده و مرتبا در حال تغییر است. سلولهای استئوکلاست که در بافت استخوان قرار دارند مرتبا در حال جذب و خوردن آن هستند و سلول های دیگر بنام استئوبلاست مرتبا استخوان جدید میسازند. این دو روند جذب و تولید معمولا با هم هماهنگ هستند. با این حال دوران کودکی و نوجوانی تولید بیش از جذب است و در دوران پیری شدت جذب بیشر از تولید میشود ولی در هیچ سنی هیچ کام از روند های تولید و جذب متوقف نمیشود و فقط درصد آنها تغییر میکند.
پوکی استخوان استخوان سالم |
- داروهایی که مانع جذب استخوان میشوند مانند بیس فسفونات ها، کلسیتونین، دنوزوماب، استروژن و مهار کننده های استروژن
- داروهایی که تولید استخوان را افزایش میدهند مانند تری پاراتید که نوعی هورمون پاراتیروئید است
از بین این داروها قویترین آنها بیس فسفونات ها هستند. اثر کلسیتونین و مهار کننده های استروژن (رالوکسیفن) کمتر است. بیس فسفونات ها مانع بازجذب کلسیم از استخوان ها به توسط سلول های استئوکلاست میشوند. مهمترین این داروها عبارتند از
آلندرونات
آلندرونات Alendronate جزو دسته بیس فسفونات ها Bisphosphonate است. از آن با نام تجاری فوزاماکس Fosamax هم در پیشگیری و هم در درمان پوکی استخوان در زنان و مردان استفاده میشود. آلندورنات در درمان پوکی استخوان ناشی از مصرف کورتون هم موثر است. مصرف آلندرونات میتواند تراکم استخوان را افزایش داده و احتمال بروز شکستگی در ستون مهره و لگن را کاهش میدهد.
این دارو را میتوان بصورت قرص های 10 میلیگرمی روزانه و یا قرص های 70 میلیگرمی هفتگی مصرف کرد. آلندرونات را باید صبح ها بلافاصله بعد از بلند شدن از خواب و با شکم خالی و با یک لیوان پر از آب خورد و تا نیم ساعت بعد از مصرف آن نباید چیز دیگری خورده شود. در این نیم ساعت بیمار باید در حالت نشسته و یا سرپا باشد
ریزدرونات
ریزدرونات داروی دیگر از خانواده بیس فسفونات ها است. از ریزدرونات Risedronate با نام تجاری فوزاماکس هم در پیشگیری و هم در درمان پوکی استخوان در زنام و مردان استفاده میشود. ریزدرونات در درمان پوکی استخوان ناشی از مصرف کورتون هم موثر است.این دارو میتواند تراکم استخوان را افزایش داده و احتمال بروز شکستگی در ستون مهره و لگن را کاهش میدهد.
ریزدورنات را میتوان بصورت قرص های 5 میلیگرمی روزانه و یا قرص های 35 میلیگرمی هفتگی و یا قرص های 150 میلیگرمی ماهانه مصرف کرد. طریقه مصرف آن مانند آلندورنات است.
زولدرونیک اسید
زولدرونیک اسید Zoledronic acid با نام تجاری رکلاست Reclast از دیگر داروهای خانواده بیس فسفونات است که در درمان پوکی استخوان بکار میرود. این دارو تزریقی است و بصورت سالی یک بار استفاده میشود. زولدرونیک اسید میتواند تراکم استخوان را افزایش داده و احتمال بروز شکستگی در ستون مهره و لگن را کاهش میدهد.
آمپول های 5 میلیگرمی این دارو بصورت تزریقی و در عرض 15 دقیقه تزریق میشود. قبل از تزریق این دارو باید با اندازه گیری سطح کراتینین و کلسیم خون از طبیعی بودن آنها مطمئن شد.
کلسیتونین
کلسیتونین Calcitonin با نام تجاری میاکلسیک Miacalcic نوعی داروی ضد پوکی استخوان است که فقط در زنانی که حداقل 5 سال از شوع یائسگی آنها گذشته است مصرف میشود. این دارو بیشتر در کاهش احتمال شکستگی های ستون مهره موثر است تا شکستگی های لگن.
کلسیتونین بصورت اسپری بینی مصرف میشود و عوارض احتمالی آن افزایش آبریزش بینی، سردرد، کمردرد و خون دماغ است.
رالوکسیفن
رالوکسیفن Raloxifene که با نام های تجاری رالوفن یا اویستا Evista عرضه میشود از دسته داروهای ضد پوکی استخوان است. این دارو فقط در زنان یائسه بکار برده میشود. این دارو بصورت قرص های 60 میلیگرمی با یا بدون غذا مصرف میگردد. رالوکسیفن تراکم استخوان را در ستون مهره افزایش داده و احتمال شکستگی در آن را کاهش میدهد ولی در مورد تاثیر آن در لگن مدارک محکمی در دست نیست. این دارو احتمال بروز سرطان سینه در زنانی که احتمال بروز این سرطان در آنها زیاد است را کم میکند.
در تصویر بالا تراکم استخوان از مهره بالا به سمت مهره پایین بتدریج کمتر شده است |
عوارض احتمالی رالوکسیفن بصورت گرگرفتگی، درد ساق، لخته شدن خون در ورزیدهای ساق، علائم شبیه آنفلوانزا است. این دارو را نباید در کسانی که در خطر سکته مغزی هستند و یا ریتم نامنظم قلبی یا فشارخون بالا دارند مصرف کرد.
تری پاراتید
تری پاراتید Teriparatide نوعی هورمون پاراتیروئید است که در درمان پوکی استخوان زنان و مردان بکار برده میشود. این دارو بیشتر در کاهش احتمال شکستگی های ستون مهره موثر است. استفاده از تری پاراتید از طریق یک آمپول به شکل یک قلم است که برای یک ماه دارو دارد و بیمار خودش هر روز مقداری از آن را تزریق میکند. حداکثر مدت استفاده از این دارو دو سال است.
عوارض احتمالی مصرف تری پاراتید بصورت احساس سرگیجه و درد ساق است.
منبع : سایت ایران ارتوپد